JESUS LOROÑO: Euskal Herriaren eta txirrindularitzaren ikur bat

 

Jesús Loroño: Euskal Herriaren eta txirrindularitzaren ikur bat

 

Jesús Loroño Arteaga 1926ko urriaren 10ean jaio zen Larrabetzun. Garai hartako Euskal Herriko baserritar giroan hazi zen, eta txirrindularitzaren zaletasuna gaztetan piztu zitzaion. Haren kemena, erresistentzia fisikoa eta mendian zuen trebetasuna berehala nabarmentzen hasi ziren, eta horrek profesional mailara iristeko bidea ireki zion.

Ibilbide profesionalaren hasiera

Loroñok 1945ean egin zuen debuta profesional gisa, gazte eta anbizio handiko kirolari gisa. Gerra Zibilaren osteko urte zailak ziren, eta txirrindularitza Euskal Herrian garai hartan oso garrantzitsua zen, herriaren egoezinetik ihes egiteko moduetako bat. Berehala erakutsi zuen mendiko etapa gogorretan zuen abilezia, eta horrek mendiko txirrindularien artean bereizteko aukera eman zion.

 

 

Lorpen nagusiak eta Vuelta garaipena

Jesús Loroñoren ibilbideko garaipenik garrantzitsuena 1957. urtean lortu zuen, Espainiako Vueltan garaile irten zenean. Proba hura 16 etapatan banatuta zegoen, eta mendiko etapak erabakigarriak izan ziren. Loroñok, aurkarien gainetik, bere indarra eta mendiko teknika bikaina erakutsi zituen. Garaipen horrek Euskal Herriko zaleen artean txirrindularitzarekiko harrotasuna piztu zuen, eta Loroño bera ikur bihurtu zen.

Mendizaletasuna beti izan zen bere ibilbideko ardatz nagusietako bat, eta behin baino gehiagotan irabazi zituen mendiko maillotak eta sari bereziak. Tour de France lasterketan ere arrakastatsu aritu zen, eta mendiko lider gisa maillot berdea janztea lortu zuen 1953an. Era berean, Euskal Herriko Itzulia eta beste lasterketa ezagun batzuk ere korritu zituen, beti maila gorenean lehiatuz.

 

 

Erretiroa eta ondarea

1962an, Jesús Loroñok profesional mailako txirrindularitzari agur esan zion, urte askotan txirrindularitzan lehiatu ondoren. Erretiroa hartu ostean ere, txirrindularitzarekin lotura estua izan zuen eta zaleek beti gogoratu dute haren ekarpen handia. Euskal Herriko txirrindularitza sustatu zuen bere garaian, eta gaur egun ere haren izena txirrindularitzaren historian idatzita dago.

1998ko abenduaren 12an zendu zen, baina haren memoria bizirik mantentzen da. Larrabetzuk eta Euskal Herriko beste herri batzuek haren omenez hainbat ekitaldi antolatu izan dituzte, eta Euskal Herriko txirrindularitzako erreferenteen artean leku nabarmena du.

Garai bateko ikurra

Jesus Loroñoren meritua bere testuinguruan kokatu behar da, frankismo betean, Larrabetzun, nekazal mundua eta ekonomikoki ezegonkorra, non biztanleek euren ama hizkuntzan hitz egitea debekatuta zuten. Garai horretan sortu zen Uritarra K.D. futbol taldean ere, eta urte gutxi batzuk geroago HORI BAI, aurten 60 urte betetzen dituena, Euskal Herriko gazteen erreferentea. Testuinguru honetan, garrantzitsua da Jesus Loroño, ikur bat garai hori bizitzea tokatu zaienentzat, gure guraso eta aitona-amonentzat.

Horregatik, Jesús Loroño ez zen soilik txirrindulari handia izan; Euskal Herriko kirolaren historian kapitulu garrantzitsu bat idatzi zuen. Bere erresistentzia, ausardia eta mendiko trebetasuna beti gogoratuko dira, eta txirrindularitzaz haratago, herri oso baten harrotasunaren ikur bihurtu zen.

Jesus Loroño: Mendiko Haizea

 Larrabetzuko mendi-haizea,
Gaztelumenditik Txispamendira
Leginetik Bizkargira
Larrabetzuko seme, herriko harrotasun,
mendietan gora,
bihotzaren pausuan.
Izerdiz blai,
ametsak ehuntzen,
herria zure atzetik,
pozik dantzan.
Mendiko bidean,
txirrindulari ausarta,
zure taupadak euskal kanta.
Frantziako Tourrean,
euskal izarra,
zilarrezko gurpilek
egin zuten kantu zaharra.
Errepide grisak
bihurtu zenituen bizitzaren bide.
Gaur, ehun urte ostean
mendietan zure izena
entzuten da oraindino.
Eskerrik asko, Jesus,
oroimenaren argi,
zure pedalkada bakoitza

izan zen gure opari
Urteak joan dira,
ehun beteko zu,
baina zure izpiritua
ez da ahaztu.